Trenutne geopolitičke okolnosti u svijetu i uslovi u regiji Zapadnoj Balkana pružaju idealnu priliku za ruske napore da potkopa euroatlantske integracije Bosne i Hercegovine, upozorava vanjskopolitički novinar i osnivač Inicijative za strateške analize Harun Karčić. On smatra da bi rusko djelovanje u tom pogledu moglo doći u obliku “operacije pod lažnom zastavom” koja bi imala za cilj odvajanje bh. entieta Republika Srpska, te ističe da bi to moglo postaviti “opasan presedan za druge zamrznute konflikte u Evropi”.
Karčić za Fair Observer piše da je Rusija ilegalno i namjerno intervenisala u nedavnim predsjedničkim izborima u Moldaviji, te da možda čak “postavlja temelje za operaciju pod lažnom zastavom” u moldavskoj regiji Pridnjestrovlje, pružajući izgovor za invaziju na tu zemlju. “Rusija je očigledno spremna destabilizirati svoje susjede kako bi proširila svoju sferu utjecaja“, navodi on.
Upozorava da bi Moskva bi ovu širu strategiju lako mogla prilagoditi Zapadnom Balkanu, a posebno Bosni i Hercegovini, jednoj od politički najnestabilnijih zemalja u regiji.
Karčić pretpostavlja da bi takvi napori bili fokusirani na bh. entiet Republika Srpska (RS), “gdje se secesionističke ambicije stalno provlače kroz politički diskurs”. On ističe da bi “dobro izvedena ruska operacija pod lažnom zastavom mogla poslužiti kao izgovor za destabilizaciju BiH i otvaranje puta za proglašenje neovisnosti Republike Srpske, pretvarajući je u satelit nalik Abhaziji ili Južnoj Osetiji u Gruziji“.
Karčić objašnjava da se euski strateški interesi na Balkanu vrte oko potkopavanja euroatlantskih integracija, uz održavanje utjecaja u regiji koja je historijski povezana sa slavenskim i pravoslavnim kulturama.
Aspiracije Bosne i Hercegovine za članstvo u NATO-u i EU-u posebno su problematične za Moskvu, koja takve poteze vidi kao upad u svoju sferu utjecaja.
Karčić u ovim ruskim naporima prepoznaje ulogu predsjednika RS Milorada Dodika, koji je tokom svoje de facto 16-godišnje vladavine često spominjao ideju secesije, koristeći značajnu autonomiju entiteta za opiranje naporima za centralizaciju i za usku suradnju s interesima Beograda i Moskve.
Također, on navodi da su Dodikove “kriminalne veze i poslovni odnosi s predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem i drugim pro-ruskim povezanim srpskim političarima i podzemnim mrežama u Crnoj Gori i na Kosovu dobro poznati i dobro dokumentirani“.
“Sam Dodik se ponosi što je više od deset puta sreo ruskog predsjednika Vladimira Putina i kontinuirano je prkosio autoritetu Christiana Schmidta, imenovanog visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu, koji je zadužen za nadgledanje provedbe Daytonskog sporazuma“, piše on.
Karčić smatra da postoji potencijal za “jako zabrinjavajući” scenarij – “Rusija bi mogla izvesti operaciju pod lažnom zastavom, stvarajući iluziju krize koja zahtijeva jednostrano proglašenje neovisnosti Republike Srpske, a sve uz pružanje ruske mogućnosti poricanja odgovornosti“.
On pretpostavlja da bi cilj takve operacije pod lažnom zastavom mogao bi biti “simbolički značajan lokalitet ili zajednica unutar Republike Srpske“, te da bi to moglo uključivati “etnički mješovita područja” i gradove poput Brčkog, gdje žive Srbi, Hrvati i Bošnjaci, ili bi se moglo manifestirati kao napad (okviren kao terorizam) na ključnu infrastrukturu poput mostova, transportnih čvorišta ili vladinih objekata.
“Štoviše, ciljanje kritične ekonomske infrastrukture, poput energetskih cjevovoda ili trgovinskih ruta i optuživanje bošnjačko-muslimanskih ili hrvatskih elemenata moglo bi prikazati Republiku Srpsku kao ekonomski opkoljeni entitet. Rusija bi tada mogla uskočiti s ekonomskom pomoći i priznanjem, slično svojim akcijama u Abhaziji i Južnoj Osetiji“, piše on.
Također navodi da bi radikalne nacionalističke grupe ili ekstremističke organizacije s vezama prema Beogradu ili drugim vanjskim silama mogle ciljati na “emocionalno osjetljiva mjesta poput Srebrenice“, gdje je počinjen genocid 1995. godine.
Na primjer, ove grupe mogle bi izvesti napad na bošnjačke povratnike u tom gradu ili izvršiti napad na lokalnu džamiju, što bi bilo dovoljno da potakne Bošnjake da pokrenu recipročne napade na Srbe u muslimanskim područjima, piše Karčić, te navodi da bi to izazvalo “nasilje koje bi brzo izmaklo kontroli u zemlji gdje gotovo svaka kuća ima automatsku pušku zakopanu u dvorištu“.
Druga moguća operacija pod lažnom zastavom bi mogla uključivati “tajne ruske operativce ili lokalne proksije koji bi postavili napad i pripisali ga bošnjačkim muslimanskim ekstremistima“.
“Ovaj narativ mogao bi iskoristiti postojeću islamofobnu mržnju među bosanskim Srbima prema bošnjačkim Muslimanima, prikazujući srpski entitet kao pod opsadom i njegovu neovisnost kao nužnu mjeru za zaštitu svog naroda“, piše on.
“Ruski opsežni aparat za dezinformacije vjerojatno bi pojačao ovaj lažni narativ. Pro-ruski mediji koji su aktivni na Balkanu — poput RT-a i Sputnika — kao i botovi na društvenim mrežama i influenceri širili bi lažne dokaze o bošnjačkoj agresiji ili zapadnoj sukrivici. Istovremeno bi ruski dužnosnici mogli koristiti diplomatske kanale da izazovu sumnju u kredibilitet institucija Bosne i Hercegovine i namjere NATO-a“, dodaje.
Karčić pretpostavlja da bi u nakon postavljenog napada entietske vlasti RS vjerovatno “proglasile izvanredno stanje, mobilizirale svoje sigurnosne snage, postavile čvrste granice uz postojeću nevidljivu liniju podjele entiteta i proglasile neovisnost“.
“Rusija bi, koristeći svoju poziciju u Vijeću sigurnosti UN-a, mogla blokirati bilo kakve rezolucije koje osuđuju Republiku Srpsku dok bi produžila “humanitarnu” podršku entitetu. S obzirom na veliku prisutnost Rusije u susjednoj Srbiji — posebno njen “humanitarni centar” u Nišu (koji SAD smatra špijunskim centrom) — to bi bilo relativno lako izvesti imajući u vidu da Republika Srpska zapravo dijeli 302 kilometra dugu granicu sa Srbijom“, piše on.
Karčić ističe da bi za uspjeh takvog plana moralo biti ispunjeno nekoliko preduslova.
Prvi i najvažniji je uslov je da su slabe državne institucije i da je upravljački okvir Bosne i Hercegovine fragmentiran, te “karakteriziran konkurentskim etničkim agendama i nedovoljno resursiranim središnjim vladama”, što pruža plodno tlo za manipulaciju.
Drugo, postoji puno nepovjerenja među bosanskim Srbima prema međunarodnoj zajednici, posebno prema NATO-u, stranim ambasadama u Sarajevu i Uredu visokog predstavnika. Karčić piše da bi Rusija mogla iskoristiti ovo nepovjerenje kako bi potaknula nezadovoljstvo među liderima Republike Srpske, potencijalno destabilizirajući regiju.
Treće, moraju postojati lokalni proksiji — “mali zeleni ljudi” kao što je već viđeno na Krimu — a Karčić ocjenjuje da njih već ima dovoljno u zemlji – “u Republici Srpskoj već postoje dobro povezani pro-ruski moto-bikerski bandovi, lokalni ogranci Noćnih vukova, kriminalne mreže i paravojne jedinice često povezane s udrugama veterana. Ovi bi mogli poslužiti kao izvršitelji nakon operacije pod lažnom zastavom“.
Na kraju, moraju postojati globalne distrakcije: paralelne globalne krize, poput pojačanih napetosti u Ukrajini ili na Bliskom istoku, što bi odvratilo zapadnu pažnju i resurse od Balkana.
“Sve je ovo trenutno tu“, upozorava on.
