Piše: Nihad Hebibović
Naučna studija “Nastanak Republike Srpske – Od regionalizacije do strateških ciljeva”, autora Muamera Džananovića, Jasmina Medića i Hikmeta Karčića, naučni je i materijalni dokaz koji snagom činjenica razbija sve nenaučne i proizvoljne tlapnje u našoj javnosti o tome da se rat u Bosni i Hercegovini mogao izbjeći.
To svakako nije jedina vrijednost ove studije koja je prije samo par dana objavljena u Sarajevu, ali je svakako jedan od dojmova kojeg čitalac može steći.
Analizirajući političke prilike i djelovanje uglavnom Srpske demokratske stranke (SDS) u periodu od održavanja prvih demokratskih izbora u Bosni i Hercegovini pa do početka genocidne operacije nad Bošnjacima, autori su na vjerodostojan način pokazali da genocid kojeg su bosanski Srbi i parainstitucije entiteta RS, uz podršku vojnog i političkog rukovodstva Republike Srbije, počinili nad Bošnjacima, nije tek rezultat ratne i nacionalističke zanesenosti Radovana Karadžića i ostalih, nego rezultat plana, rada i posvećenosti na ispunjenju genocidnih ciljeva kroz planirano uništenje države Bosne i Hercegovine.
U tom smjeru autori su naročito prilježno ukazali na značaj dokumentacije sa zasjedanja nelegalnih takozvanih skupština srpskog naroda Bosne i Hercegovine, analizirali proces naoružavanja srpskog naroda u Bosni i Hercegovini od strane SDS-a, JNA i Republike Srbije, te posebno ističući samu organiziranost SDS-a.
Dug proces naoružavanja srpskog stanovništva u Bosni i Hercegovini, proces razmatranja različitih modela o tome kako da srpsko stanovništvo dođe do demografske većine na određenom dijelu teritorije bosanske države, kao i sveopća opčinjenost demografijom, odnosno brojčanom nadmoći Bošnjaka, govori u prilog tezi da nikakvi politički dogovori koji su se vodili u osvit agresije na Bosnu i Hercegovinu nisu imali šanse. Odluka o nužnosti počinjenja genocida u glavama pripadnika srpske elite sazrela je mnogo prije samog početka genocidne operacije nad bosanskim muslimanima.
Uostalom, ima li bolje potvrde od same 16. sjednice Skupštine srpskog naroda Bosne i Hercegovine, održane 12. maja 1992. godine, na kojoj su saopćeni Strateški ciljevi srpskog naroda.
Prvi strateški cilj bio je: razdvajanje srpskog naroda od druge dvije zajednice, državno razdvajanje.
Ako je – kao što Džananović, Medić i Karčić pišu – demografska nervoza bosanskih Srba prvobitno bila ispoljena zahtjevom za reorganizacijom Bosne i Hercegovine, a u cilju stjecanja demografske većine na dijelu teritorije bosanske države, onda je zahtjev za državnim razdvajanjem bio logička konsekvenca srpskog problema sa demografskom brojnošću Bošnjaka.
Državno razdvajanje, zbog nemogućnosti ostvarivanja srpske demografske većine putem činjenja genocida, kao strateški cilj, upravo je najveći dokaz protiv tobožnje državnosti entiteta RS, nad kojom danas često lamentiraju vladajuće strukture u tome entitetu.
Upravo dokumenti sa pomenutih skupština, pa i sam plebiscit srpskog naroda, svjedoče da Radovanu Karadžiću i Slobodnu Miloševiću primarni i strateški cilj nije bilo formiranje Republike Srpske (koja taj naziv dobija tek u septembru 1992.) nego ostanak dijela teritorija bosanske države u Jugoslaviji.
Takozvana Skupština srpskog naroda je 9. januara 1992. u Sarajevu proglasila “Republiku srpskog naroda Bosne i Hercegovine”, koja se prema tome proglašenju nalazi u sastavu Savezne države Jugoslavije, kao njena federalna jedinica. Prema tome, sasvim je jasno da bosanski Srbi nisu 9. januara donijeli nikakvu odluku o formiranju “Republike Srpske”, nego nelegalnu odluku o navodnom ostanku u zajednici sa Jugoslavijom.
Jedini način da dio Bosne i Hercegovine ostane u sastavu Savezne države Jugoslavije, kao njena federalna jedinica, i da bosanski Srbi ponovo postanu demografska većina, bio je primjena genocidnog nasilja – što je srpska elita i učinila.
Kada je riječ o legalnosti odluka, veoma je značajno u kontekstu tekućih rasprava oko strukture Ustavnog suda Bosne i Hercegovine, što su autori u spomenutoj studiji na dva mjesta naglasili činjenicu da je Ustavni sud SR Bosne i Hercegovine, proglasio nelegalnim sve aktivnosti u procesu formiranja takozvanih srpskih autonomnih oblasti (SAO) i hrvatskih autonomnih oblasti (HAO), i to već krajem 1991. godine, te proglasio nelegalnim djelovanje i poteze takozvane Skupštine srpskog naroda Bosne i Hercegovine, uključujući i plebiscit. Bez takve odluke Ustavnog suda SR Bosne i Hercegovine, iako autori knjige ne izvode otvoreno ovaj zaključak, bila bi dodatno otežana pozicija legalnih organa vlasti Republike Bosne i Hercegovine u procesu raspisivanja referenduma i stjecanja statusa nezavisne i suverene Republike Bosne i Hercegovine.
Pored ostalog, knjiga donosi i transkripte razgovora između Radovana Karadžića i Slobodana Miloševića i Dobrice Ćosića te niza drugih kreatora i učesnika genocida, a koje je presrela Služba državne bezbjednosti Republike Bosne i Hercegovine. Iz tih dijaloga o pripremi genocida vidljiva potpuna koordinacija srpskih separatista i vlasti u Beogradu, kao i notorna činjenica da se “genocid ne plete preko noći”, nego se za njega stvaraju ambijent i uslovi.
Zato kada danas gledamo nove pokušaje formiranja nekih paralelnih institucija, putem otimanja nadležnosti državi Bosni i Hercegovini, moramo znati da se politika koja je genocid počinila vraća na stare tračnice. Tome nas uči i historijsko iskustvo, ali sada i po prvi put u historiji bošnjačkog naroda, njegovi historičari koji o onome što pišu ne moraju polagati račune ni Beogradu ni Zagrebu. Nastala je i neka nova Bosna i Hercegovina.
(Preporod/Saff)
