Kao istaknuti lingvist i jedan od ključnih političkih mislilaca, Noam Chomsky je više od pola stoljeća snažno oblikovao akademski diskurs i politički aktivizam.
Njegov rad transformirao je lingvistiku, a on se učvrstio kao vodeći kritičar američke vanjske politike, korporativne moći i medijskih narativa. Ipak, iza te impozantne reputacije stoji niz kontroverzi koje otvaraju ozbiljna pitanja o njegovom rasuđivanju, etici i moralnom autoritetu.
Dva su pitanja u samom središtu njegovog moralnog ponora: njegova dugogodišnja povezanost s osuđenim seksualnim prestupnikom Jeffreyjem Epsteinom i njegovo negiranje genocida u Srebrenici.
Zajedno, ova dva slučaja dovode u pitanje ne samo njegov lični integritet, već i vjerodostojnost disidentske intelektualne persone koju je gradio decenijama.
Decenijama je njegov glas bio sinonim za neslaganje i otpor. Njegov revolucionarni rad u lingvistici promijenio je proučavanje jezika, spoznaje i komunikacije, dok su ga političke kritike – naročito kritika američke vanjske politike, korporativnog utjecaja i medijske propagande – pozicionirale kao vodećeg intelektualca u ljevičarskim krugovima. Knjige poput Manufacturing Consent, kao i mnogobrojni eseji i predavanja, učvrstili su njegov status i kao naučnika i kao moralnog komentatora, nekoga čije analize često osporavaju dominantne narative.
Ipak, Chomskyjevu prominentnost prate kontroverze koje zadiru u samu srž povjerenja prema njemu.
Njegova povezanost s Epsteinom, osuđenim seksualnim prestupnikom poznatim po trgovini ženama i maloljetnicama, te njegov stav o Srebrenici – genocidu koji su priznali međunarodni sudovi – postavljaju pitanja o tome da li se njegov javni autoritet podudara s njegovim ličnim ponašanjem.
Veza s Epsteinom
Utjecaj Jeffreyja Epsteina protezao se kroz finansije, akademiju i politiku, što ga je činilo kontroverznom figurom i prije krivičnih presuda. Dokumenti pokazuju da je Chomsky godinama održavao blizak odnos s Epsteinom, nastavljajući kontakte dugo nakon što je Epstein 2008. godine osuđen zbog podvođenja maloljetnice u seksualne svrhe.
Godine 2015. Epstein je Chomskom ponudio pristup svojoj privatnoj rezidenciji. Chomsky je, zauzvrat, u jednom pismu Epsteina opisao kao „visoko cijenjenog prijatelja“ s „neograničenom radoznalošću“ i „opsežnim znanjem“. Finansijski dokumenti otkrivaju da je Chomsky primio oko 270.000 dolara s računa povezanog s Epsteinom.
Chomskyjeve veze s Epsteinom predstavljaju upadljivu kontradikciju. Naučnik koji je decenijama kritikovao sisteme moći i korupcije, u svojim privatnim odnosima povezao se s osobom čija su djela oličavala zloupotrebu, manipulaciju i eksploataciju.
Negiranje genocida u Srebrenici
Dok Epstein baca sjenu na Chomskyjevo lično rasuđivanje, njegove izjave o genocidu u Srebrenici izazvale su duboke kontroverze u akademskim i historijskim krugovima. U julu 1995. godine, više od 8.000 bošnjačkih muškaraca i dječaka ubile su snage bosanskih Srba u zločinu koji su međunarodni sudovi okvalifikovali kao genocid. Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) potvrdio je tu kvalifikaciju 2004. godine, a Međunarodni sud pravde (MSP) ju je ponovo potvrdio 2007, naglasivši da su ubistva izvršena „s posebnom namjerom da se djelimično uništi grupa Muslimana Bosne i Hercegovine“.
Chomsky je, međutim, više puta dovodio u pitanje ovu kvalifikaciju. Riječ „masakr“ stavljao je pod navodnike, umanjivao razmjere ubistava i prikazivao ih kao preuveličane ili kao činove „odmazde“. U jednom intervjuu iz 2005. godine izjavio je da mu je jedino žaljenje to što revizionističke tvrdnje o Srebrenici nije podržao „dovoljno snažno“.
Chomskyjevo poricanje genocida u Srebrenici razotkrilo je njegov pravi karakter još davno; veze s Epsteinom su to samo sada potvrdile. Objavljivanje Epsteinovih fajlova učinilo je ovu stvar neosporivo očiglednom za zapadnu javnost.
Ovi Chomskyjevi postupci razotkrivaju dosljedan obrazac: stavljanje vlastitog interesa iznad moralne čistoće i istine.
Ono što iz toga proizlazi nije principijelni disident, već manipulativna intelektualna persona koja se prikriva kao disident, dok podržava i profitira od nemoralnih struktura moći.
