Udruženje žrtava i svjedoka genocida i Pokret Majke enklava Srebrenica i Žepa su u augustu 2021. uputili Izvještaj specijalnoj savjetnici generalnog sekretara UN za prevenciju genocida Alice Nderitu, kao i Karimu Khanu, tužiocu Međunarodnog krivičnog suda (ICC) zbog ugrožavanja mira u BiH i regionu i kršenja UN Konvencije o sprječavanju i kažnjavanju zločina genocida.
“Ponovo apelujemo na Milorada Dodika da se zaustavi, kao i na sve one koji krše UN konvenciju o genocidu, a posebno tačku 1. Akcionog plana UN, jer izazivaju mogućnost konflikta kao osnove za počinjenje genocida.
Posebno apelujemo na Nedeljka Čubrilovića, predsjednika Narodne skupštine entiteta RS, koji je krenuo putem ratnog zločinca Momčila Krajišnika (ratnog predsjednika skupštine tzv. srpske republike u BiH).
Momčilo Krajišnik je jedini presuđeni ratni zločinac u povijesti međunarodnog prava koji je obnašao i funkciju predsjednika skupštine.
Žrtve će i dalje nastaviti saradnju sa UN i dostavljati informacije o kršenju UN Konvencije o sprječavanju i kažnjavanju zločina genocida i akcionog Plana UN”, saopštila su ova udruženja.
U nastavku teksta, kako je navedeno u saopštenju, žele podsjetiti Čubrilovića sa nekoliko citata iz haških presuda o ulozi Krajišnika i skupštine kojom je “predsjedavao”:
Presuda Momčilo Krajišnik
“Uloga g. Krajišnika u počinjenju zločina bila je ključna.
Položaji koje je zauzimao u rukovodstvu bosanskih Srba davali su mu ovlasti da olakša vojnim,
policijskim i paravojnim grupama provođenje cilja udruženog zločinačkog poduhvata.
Stanovništvo koje je živjelo na teritoriji republike bosanskih Srba imalo je pravo da očekuje da će osoba s ovlastima Krajišnika raditi na sprječavanju ili kažnjavanju zločina, umjesto da učestvuje u njihovom počinjenju.”
Krajišnik je dao “zeleno svjetlo” za početak programa protjerivanja tokom sjednice Skupštine bosanskih Srba: “Sprovest ćemo ono što smo dogovorili, etničku podjelu na terenu”.
– Skupština bosanskih Srba je pozvala na teritorijalno razgraničenje sa političkim zajednicama drugih naroda u BiH. Proglašenje Republike srpskog naroda BiH u januaru 1992. bio je posljednji korak u postepenoj izgradnji zasebnog entiteta u BiH. Pretresno vijeće utvrđuje da su promovirali teritorijalnu podjelu po etničkim linijama i uspostavljanje zasebnih, paralelnih političkih, policijskih i vojnih institucija bosanskih Srba već od maja 1991.
“Transkripti sjednica predočeni Vijeću pokazuju da u periodu na koji se odnosi optužnica on niti jednom nije opomenuo poslanike radi uvreda izrečenih na račun drugih nacionalnih grupa.
Povremeno se i sam služio takvim izrazima. Zahvaljujući ovlaštenjima koja je kao predsjednik skupštine bosanskih Srba imao, g. Krajišniku je bilo lako da promoviše stavove o etničkom razdvajanju.”
Presuda Ratko Mladić
“Pretresno vijeće konstatuje da su stvaranje paralelnih političkih i državnih struktura bosanskih Srba, kampanja nasilnog preuzimanja opština i protjerivanje nesrba bili pažljivo koordinisani, da su optuženi i rukovodstvo bosanskih Srba njima upravljali i da su predstavljali njihovu konačnu namjeru.
Da bi se ostvarili ti ciljevi, optuženi i rukovodstvo bosanskih Srba objavili su i promovisali precizna uputstva u obliku Instrukcija za Varijantu A/B i Strateških ciljeva. Vijeće je ocijenilo dokaze izvedene u vezi sa djelima i ponašanjem optuženog i drugih navodnih pripadnika sveobuhvatnog UZP-a u svjetlu sistematskog i organizovanog načina na koji su zločini počinjeni u svakoj od opština. Na toj osnovi Vijeće konstatuje da je između oktobra 1991. i novembra 1995. postojao zajednički plan da se činjenjem zločina bosanski Muslimani i bosanski Hrvati trajno uklone sa teritorija na koje su bosanski Srbi polagali pravo.
Optuženi, kao i Momčilo Krajišnik, Nikola Koljević, Biljana Plavšić, Ratko Mladić, Mićo Stanišić, Momčilo Mandić, Željko Ranjatović (Arkan) i Vojislav Šešelj bili su među onim osobama koje su djelovale na osnovu tog zajedničkog plana i dijelile namjeru za zločine koji su sačinjavali dio plana.”
Presuda Radoslav Brđanin
“Početkom 1992., dok su trajali međunarodni pregovori kojima se pokušavalo riješiti pitanje statusa BiH, rukovodstvo bosanskih Srba provelo je svoj tajni plan da teritorije koje su smatrali svojima odvoje od postojećih struktura SRBiH i stvore zasebnu državu bosanskih Srba.
Skupština Srpske Republike BiH proglasila je 9. januara 1992. Srpsku Republiku BiH, koja će 12. augusta 1992. biti preimenovana u Republiku Srpsku. Ona se sastojala od tzv. srpskih autonomnih oblasti. Pretresno vijeće stoga zaključuje da je oružani sukob koji se odvijao u ‘Autonomnoj regiji Krajina’ (ARK) tokom cijelog perioda bio međunarodnog karaktera.
Pretresno vijeće je dalje uvjereno da zaključenje Dejtonskog sporazuma predstavlja potvrdu, ex post facto, da je od samog početka i cijelim tokom oružanog sukoba SRJ vršila sveukupnu kontrolu nad Srpskom Republikom BiH i bosanskim Srbima.”
