Piše: Abdusamed Nasuf Bušatlić
Abdurrahmana ibn Hakema je naslijedio njegov sin Muhammed ibn Abdurrahman. Tada je imao je 35 godina. S njim počinje naglo slabljenje islamske države. Taj period je u historiji poznat kao period prvog cijepanja Endelusa i podjele na mnogobrojne samostalne državice.
Na samom početku vladavine, Muhammeda ibn Abdurrahmana dočekuju mnogobrojne pobune i ustanci. Na sjeveru Endelusa, u Saragosi, ustanak diže Musa ibn Musa i proglašava Saragosu samostalnom državom. Na zapadu Endelusa je ustanak podigao Abdurrahman el-Džilliki i grad Badahos proglasio samostalnom državom. Slijedilo je otcjepljenje i osamostaljenje Meride.
Potaknuti pobunama, mnogobrojni smutljivci i protivnici jedinstvene islamske države pokušavaju otcijepiti Toledo. Muhammed ibn Abdurrahman šalje dobro naoružanu vojsku. Ova pobuna je ugušena. Ali, situacija u tom gradu ostaje uzavrela. Nije se smirivala punih pet godina. Tada Muhammed ibn Abdurrahman šalje vojsku pod komandom Zun-Nuna. Ugušio je pobunu, ali je on proglasio otcjepljenje Toleda i sebe vladarem te nove države.
Otcijepili su se sjeverni, zapadni i centralni dio Endelusa.
Muslimanske sukobe koriste Normani. Opet su krenuli put Endelusa. Sada sa 80 ratnih brodova i mnogobrojnom vojskom. Ušli su na jug preko grada Algezirasa, koji je svojevremeno osvojio Musa ibn Nusajr. Divlja plemena sa lahkoćom osvajaju Algeziras. Čine razna zlodjela. Potpuno su uništili Veliku džamiju, onu koju je sagradio Musa ibn Nusajr. Time je srušen veliki simbol islamske kulture i historije civilizacije.
Barbari kreću prema sjeveru i tamo napadaju na kršćane. Osvajaju grad Navaru i zarobljavaju tamošnjeg vladara. Kasnije su ga oslobodili uz ogromnu nadoknadu.
Muhammed ibn Abdurrahman mobilizira sve snage i šalje veliku vojsku da zaustavi divljanje normanskih plemena. U žestokom okršaju na sjeveru Endelusa, muslimanska vojska je uništila 40 njihovih ratnih brodova i porazila normanska plemena.
Normani nisu odustali od pohoda. Godine 247. (861.) kreću sa 60 ratnih brodova. Muslimani su bili oprezni i nisu im dozvolili da se iskrcaju na kopno. Pri tome su ubili mnogo njihovih vojnika i uništili 14 brodova.
Sljedeće, 248. godine dolazi do sukoba i među kršćanima.
Na tom području su u to vrijeme postojale tri kršćanske države. Na sjeveru su bile dvije, Leon i Navara, te Francuska. Sukobile su se države Leon i Navara. Kršćani Navare su pobijedili, ali nisu uspjeli zauzeti Leon i priključiti ga svojoj državi. Na čelu Navare je bio Garsija. Sa njim i počinje historija te države.
Godine 252. (866.), Leon je dobio novog vladara, Alfonsa Trećeg. Imao je nadimak Alfonso Veliki. Svoju vlast je proširio sve do Pirineja.
I, dok su kršćani slabili na jednoj strani, a na drugoj jačali, muslimani Endelusa su doživljavali padove i sve više slabili. Tako se 264. godine (878.) u gradu Rondi, na jugu Endelusa, pojavio Omer ibn Hafsun. Bio je iz generacije muvellidina. Ta generacija je karakteristična i po tome što su na kraju svojih prezimena imali slovo “n” ili harf “nun”. Taj Omer ibn Hafsun je bio drumski razbojnik i veliki smutljivac. Okupio je istomišljenike sa željom da otcijepi teritoriju između Ronde i Malage. U tome i uspijeva nakon što je porazio vladara juga Endelusa. Muhammed ibn Abdurrahman je bezuspješno opremao i slao vojske. Bivale su poražene. Ibn Hafsun je jug Endelusa pod svojom kontrolom držao 47 godina! Pola stoljeća su on i njegove pristalice slabili i iscrpljivali emevijsku državu u Endelusu.
Dodatne poteškoće halifi Muhammedu donosilo je to što je glavni grad Kordova bio blizu teritorije koju je prisvojio i njome vladao Omer ibn Hafsun. I, kad god bi Muhammed slao vojsku na sjever protiv Gota, strahovao je od prepada Ibn Hafsunovih ljudi. Nemajući više izbora, Muhammed na njega šalje vojsku na čelu sa svojim sinom Munzirom. Želeći napasti utvrđenje koje je držao Hafsunov saveznik Ibn Handan, Munzir je krenuo ka jugu. Opsjedao je to utvrđenje dva mjeseca, a onda je na njega udario Ibn Hafsun.
Munzirova vojska je spremno dočekala Ibn Hafsuna. Ibn Hafsun je ranjen u žestokom okršaju, ali se izvukao i sakrio u tvrđavi kod svojih saveznika.
Munzir je nastavio s opsadom sve dok mu nije stigla vijest o očevoj smrti. To ga je natjeralo da se vrati u Kordovu, a Ibn Hafsunu dalo vremena da pripremi nove snage.
Muhammed ibn Abdurrahman je umro 273. godine (886.). Vladao je Endelusom 34 godine. Njegov sin Munzir je od oca naslijedio podijeljen i raskomadan Endelus. Na sjeveru je bila samostalna država Saragosa, na zapadu Badahos i Merida, u centralnom dijelu Toledo, jugom je upravljao drumski razbojnik Ibn Hafsun, a na sjeveru i sjeveroistoku su prijetili Goti i Francuzi.
Munzir je preuzeo vlast u takvom stanju i u takvim okolnostima.
Endelus: Halifa na crkvenom saboru XV
Endelus: Velika sječa uleme XIV
Endelus: Čudna gozba u Toledu XIII
Endelus: Bijeg poslije 27 godina tamnovanja XII
Endelus: Muslimani traže pomoć od nevjernika protiv drugih muslimana XI
Endelus: Sukob Emevija i Abbasija IX
Endelus: Međumuslimanski sukobi VIII
Endelus: Velika bitka kod Poatjea VII
Endelus: Most u Kordovi sa 17 lukova VI
Endelus: Za tri godine osvojeno Pirinejsko poluostrvo V
Musa ibn Nusajr i Tarik ibn Zijad zajedno nastavljaju osvajanje Endelusa IV
I ashab Allahovog Poslanika, s.a.v.s., među osvajačima Endelusa III
Musa ibn Nusajr, njemu pripadaju najveće zasluge za osvajanje Endelusa II
