Piše: Abdullah Nasup
S početkom sirijskog ustanka protiv Assadovog režima, grupa potlačenih Ujgura došla je iz Kine da se bori u Siriji. Peking je do sada poricao svoje učešće u vojnim operacijima u Siriji, ali kineski ambasador u Damasku prije nekoliko dana izrazio je spremnost svoje zemlje da vojno sudjelovanje u operacijama režima s ciljem da uništi Turkestansku islamsku stranku, a to je skupina ujgurskih boraca i Siriji.
Velika udaljenost (oko 5.000 km) nije spriječilo mnoge Ujgure da iz kineske pokrajine Xinjiang s muslimanskom većinom, krenu u Siriju. Prvo su počeli dolaziti samo muškarci, a sada na području Idliba žive i čitave porodice koje su odabrale život u sirijskom ratu nad životom pod ugnjetavanjem kineskog režima.
Organizirani i žestoki borci
„Oni su broj jedan u borbama. Ne znaju za odstupanje u borbi“, kako ih je opisao Abdullah Mehaisini, jedan od lidera stranih dobrovoljaca u regiji Idlib. Borci Islamske stranke Turkestana ili Islamski pokret Istočnog Turkestana, jedna su od najvažnijih borbenih jedinica i organizacija u Siriji. Ovi ujgurski borci pripadaju organizaciji „Istočni pokret“ koju je osnovao Hassan Masum Ebu Muhammed Turkestani, devedesetih godina prošlog stoljeća. Ova organizacija ili pokret osnovan je u Afganistanu 1993. godine i djeluje u Kini, a 2014. godine objavili su osnivanje svoje podružnice u Siriji kao podružnice matične organizacije u srednjoj Aziji. Na čelu sirijskog ogranka nalazi se Abdul Haq Turkistani, dok je vojni čovjek pod pseudonimom Abu Ibrahim.
Ovaj pokret je 2016. godine, proglasio ISIL „nelegitimnim“. Izgubili su oko 1.500 boraca, a desetine su zarobljeni od strane režima. Nikada nisu učestvovali u unutrašnjim borbama između opozicionih frakcija, nisu poznati po vršenju atentata, nemaju svojih punktova na cestama.
Hoće li Kina vojno intervenirati u Siriji da bi ih zaustavila?
„Borba Sirije protiv terorizma nije samo za dobrobit sirijskog nego i Kineskog naroda i svih naroda svijeta. Naše dvije vojske imale su dobru saradnju u borbi protiv terorista iz svih zemalja, uključujući i teroriste koji dolaze iz Kine. Ova saradnja između dvije vojske i odgovornih instanci će se nastaviti“, rekao je kineski ambasador u Damasku za režimski list el-Vetan.
Kineski ambasador nije oklijevao da bitku za Idlib definira kao početak kineske vojne intervencije u Siriji, navodeći prisustvo ujgurski boraca kao glavni razlog intervencije.
Razlog ove sve očitije kineske želje da se vojno uključi u sirijski rat na strani režima jest sila koju predstavljaju ujgurski borci. Ujgurski pokret u Siriji sa oko 5.000 prekaljenih boraca postao je jedan od stubova odbrane Idliba, a drže nekoliko veoma važnih strateških položaja.
U 2014. godini, osvojili su vojnu bazu Ebu Zuhur, ali je režim prošle godine vratio bazu pod svoju kontrolu, primoravši ujgurske borce da se povuku u dubinu slobodne teritorije Idliba.
Ugurski borci u Siriji odlikuju se mudrim ponašanjem, a pokazali su i zavidno poznavanje nauke ratovanja što im je omogućilo da se u nekim važnim bitkama nađu u prvim borbenim redovima, kao što su bitka za Džisriš-Šugur i okolna područja. Zbog iznimne hrabrosti i uspjeha u borbi protiv režima kojem su nanijeli ogromne gubitke u dosadašnjim borbama, često ih nazivaju udarnom pesnicom opozicije u Idlibu. Oni sada imaju mnogo naprednih oružja, kao što su antitankovske rakete zaplijenjene u borbama protiv režima, tako da režim u nekim područjima izbjegava borbe. To se dogodilo sa područjem El-Džubb el-Ahmer, Planini Kurda gdje je režim imao oko 50 nesupješnih pokušaja zauzimanja tog područja usljed kojih su im Ujguri nanijeli ogromne gubitke u ljudstvu i tehnici.
Bez obzira na to koliko je ozbiljna kineska namjera izvođenja vojne operacije u Siriji protiv ujgurskih boraca koji su u više navrata izbodili operacije i na teritoriji Kine, sirijska opozicija se plaši da će to dovesti do pogoršanja situacije na slobodnim područjima.
Kineska vojna i politička podrška sirijskom režimu
U novembru 2017. godine Islamska stranka Kurdistana zaprijetila je Kini tokom vojne parade na kojoj su borci prodefilirali na desetinama vozila, sa različitim vrstama naoružanja.
Iako nije tajna da ova stranka poziva na borbu protiv kineskog režima kojeg smatraju preprekom za uspostavljanje nezavisne države Istočni Turskestan, ova vojna parada i upućena prijetnja, smatraju analitičari, jedna je od manifestacije koja prijeti da će se sukob između kineskog režima i ujgurskih boraca prenjeti na sirijski teren. Kineski režim, koji ugnjetava muslimansku većinu u Istočnom Turkestanu, vodi beskompromisnu borbu protiv ujgurskog oružanog otpra u Kini, a s postojanjem hiljada ujgurskih boraca u Siriji, Peking se našao u situaciji da mora intervenirati na sirijskoj teritoriji kako bi spriječio njihov povratak u Istočni Turkestan. Ta potreba nagnala je kineski režim na tješnju saradnju sa Assadovim režimom.
Već nekoliko godina Peking progoni pripadnike Islamske stranke Turkestana, a to je počelo pooštravanjem kontrole odlaska Ujgura izvan Kine. Njihovo prisustvo u Siriji, Peking koristi da bi dokazao svoje optužbe na račun ujgurskih aktivista da su teroristi. Tu propagandu naročito pospješuje prisustvo nekih Ujgura u redovima ISIL-a.
Neki mediji već pišu o tome da je kineski režim spreman poslati u Sirju svoje specijalne jedinice Sibirske tigrove i Noćne tigrove.
Kina već pomaže sirijski režim slanjem naoružanja i streljiva, kao i slanjem vojnih eksperata koji pomažu režimskoj vojsci, a više od sedam puta je iskoristila pravo veta na sjednicama Ujedinjenih naroda da spriječe donošenje rezolucija u kojima se osuđuju zločini sirijskog režima, uključujući režimske napade hemijskim oružjem protiv civila.
Iako kineski režim negira sve tvrdnje o svojoj vojnoj upletenosti u sirijski sukob i slanje vojne pomoći režimu, te insistira na tome da je njihova pomoć striktno ograničena na hamanitarni segment, sirijski režim se ne ustručava da javno potvrdi kako prima kiensku vojnu pomoć, želeći time da učvrsti svoju poziciju na međunarodnoj sceni.
Kirgistanski novinar i politički analitičar Uran Botobekov smatra da je Peking bio primoran da napravi ozbiljne korkecije svojih ciljeva i zadataka vanjske politike koja se odnosi na Bliski istok i da ih prilagodi rastu utjecaja „ujgurskog separatizma“. U martu 2016. godine, kineski predsjednik uveo je novu funkciju: specijalni izaslanik za Siriju. Specijalni kineski izaslanik ima tajni zadatak koji se tiče kineske unutrašnje sigurnosti, a to je rad na uništenju ujgurskih boraca u Siriji, kroz saradnju i koordinaciju sa Iranom, Rusijom i sirijskim režimom, tvrdi Botobekov i dodaje: „Peking se vodi načelom „neprijatelj mog neprijatelja je moj prijatelj“, stoga podržava rećim Bešara Assada. Kina je 16. augusta poslala vojno izaslanstvo u Damask gdje su za zvaničnicima režima razgovarali o načinima uništenja boraca Islamske stranke Kurdistana i jačanju bilateralne saradnje.“
