Priredio: Muhamed Hodžić
Rogatica je poznata, uglavnom, po stradanju Bošnjaka.
Rogatica je jedan mali, lijepi, planinski gradić na istoku Bosne. Kroz svoju historiju poznat je, uglavnom, po stradanjima Bošnjaka. Svaka generacija iz tog mjesta doživjela je jedan ili dva rata a neka i tri. Kako je koji svjetski rat započinjao tako su Bošnjaci iz Rogatice i stradavali pa se ponovo vraćali na svoj toprak. Poslije ovog zadnjeg rata Bošnjaci se slabo vraćaju u Rogaticu i okolna sela, valjda su se umorili od redovnih stradanja ili nema ko da se vrati. Po popisu iz 1992. godine u Rogatici je bilo 60% Bošnjaka, 38% Srba i ostatak ostalih. Sada u Rogatici ima jedan vrijedni efendija i nešto upornih toprakdžija.
Rogatica je poznata i po Mehmedu Refiku efendiji Hadžiabdiću, jedinom šejhu-l-islamu iz Bosne (vrhovnom vjerskom poglavaru osmanskoga carstva).
Manje je poznato da je u Rogatici bila i jedna medresa. U njoj su vjersko i svjetsko naukovanje završili mnogi Rogačani.
Prema pisanju rahmetli dr. Ismeta Kasumovića u knjizi „Školstvo i obrazovanje u bosanskom ejaletu za vrijeme osmanske uprave“ ova medresa se zvala Šudžauddinova medresa i ako se najčešće spominje samo kao „medresa u Rogatici“. Zgrada medrese se sastojala od deset soba za stanovanje učenika, jedne dershane te drugih neophodnih prostorija za medresu internatskog tipa i dvorišta. U prizemlju medrese sa istočne strane bila su četiri velika dućana čija je kirija bila namjenjena za ulaganje u fond za održavanje medrese i druge namjene, navodi se u spomenutoj knjizi.
Muhamed Škaljić, muderris u spomenutoj medresi od 1898. godine, u „Opisu medrese u Rogatici“ od 21.07.1921. godine, piše da je ovu medresu 1900. godine narod sagradio a da je ista već 1914. godine izgorjela. On piše da je škola tada imala osam učenika i služila za naobrazbu imama i hodža.
Podatke o ovoj medresi smo našli u arhivskoj građi Islamske zajednice, arhivskoj zbirci „Medrese u BiH“, odnosno, jednu manju fasciklu arhivske građe. Većina građe je na osmanskom jeziku ili je pisana arebicom pa je otežano istraživanje.
Medresa u Rogatici je nakon 1930. godine prestala sa radom kao i mnoge druge medrese po manjim mjestima u BiH kako piše u „Prvom izvještaju o radu Ulema-medžlisa u Sarajevu“ iz 1932. godine.
U spomenutom izvještaju se navodi da su prestale da rade sljedeće medrese:
1. Careva medresa u Sarajevu,
2. Drvenija medresa u Sarajevu,
3. Hadži Ali-begova medresa u Travniku,
4. Lončarica medresa u Travniku,
5. Čejvan-begova medresa u Mostaru,
6. Koski Mehmed-pašina medresa u Mostaru,
7. Roznamedži medresa u Mostaru,
8. Karađoz-begova medresa u Mostaru,
9. Medresa u Tešnju,
10. Medresa u Odžaku,
11. Medresa u Fojnici,
12. Medresa u Cazinu,
13. Medresa u Srebrenici,
14. Medresa u Bosanskoj Gradišci,
15. Medresa u Jajcu,
16. Medresa u Kladnju,
17. Medresa u Višegradu,
18. Medresa u Rogatici,
19. Medresa u Maglaju,
20. Medresa u Bugojnu,
21. Medresa u Stocu,
22. Medresa u Goraždu.
Prema ovom izvještaju i nakon 1930. godine sa radom su nastavile sljedeće medrese:
1. Gazi Husrev-begova medresa u Sarajevu,
2. Behram-begova medresa u Tuzli,
3. Sultan Ahmedova medresa u Zenici,
4. Elči Ibrahim-pašina (Fejzija) u medresa u Travniku,
5. Medresa u Bihaću,
6. Šibića medresa u Banjoj Luci,
7. Merhemića medresa u Sarajevu,
8. Atmejdan medresa u Sarajevu,
9. Ahmed efendijina medresa u Visokom,
10. Ferhat-pašina medresa u Žepču,
11. Kukavice hadži Amed-paše medresa u Foči,
12. Medresa u Čajniču,
13. Medresa u Konjicu,
14. Osmankapetanova medresa u Gračanici,
15. Svirac medresa u Gradačcu,
16. Medresa u Zvorniku,
17. Medresa u Janji,
18. Čačak medresa u Brčkom.
