Autor: Hafiz Dževad Gološ
Prije govora o tome kako obaviti hadždž želim spomenuti neka pitanja koja se ne tiču direktno načina obavljanja, ali su usko vezana za njega:
- obaveznost hadždža
- vrijednost obavljanja hadždža
- ko je dužan obaviti hadždž
- mora li se hadždž obaviti odmah nakon ispunjenja uvjeta ili se to, pak, može odgoditi
- može li žena ići na hadždž bez pratnje muža ili mahrema.
Obaveznost hadždža
Kur'anski i sunetski tekstovi jasno ukazuju na obaveznost ovog ibadeta. Konsenzus islamskih učenjaka jest da je hadždž obaveza, te da je on jedan od pet temelja islama, kao i da je nevjernik svaka osoba koja negira obaveznost hadždža. Od kur'anskih tekstova koji govore o obaveznosti hadždža jest sljedeći ajet: “Obaviti hadž dužan je, Allaha radi, svaki onaj koji je u mogućnosti; a onaj koji neće da vjeruje – pa, zaista, Allah nije ovisan ni o kome” (Ali Imran, 97).
Poznati hanefijski komentator Kur'ana, Ebu-Bekr el-Džessas, kaže:
هذا ظاهر في إيجاب فرض الحج على شريطة وجود السبيل إليه
“Ovaj je ajet jasan po pitanju obaveznosti hadždža pod uvjetom mogućnosti.”[1]
U sunnetu Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, nalazimo više hadisa u kojima se govori o obaveznosti hadždža. Među njima je i hadis od Ibn-Omera, koji su zabilježili imam Buhari i Muslim u svojim Sahihima, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao:
بني الإسلام على خمس: شهادة أن لا إله إلا الله وأن محمدا رسول الله، وإقام الصلاة، وإيتاء الزكاة، والحج، وصوم رمضان
“Islam se temelji na pet stvari: svjedočenju da nema drugog istinskog božanstva osim Allaha i da je Muhammed njegov poslanik, obavljanju namaza, davanju zekata, obavljanju hadždža i postu mjeseca ramazana.”[2]
Bitno je da znamo da je više učenjaka spomenulo konsenzus o obaveznosti obavljanja hadždža. Među njima su hanefijski učenjak El-Kasani[3], malikijski učenjak Ibn-Rušd[4], šafijski učenjak Nevevi[5] i hanbelijski učenjak Ibn-Kudame[6]. Ne postoji razilaženje među islamskim učenjacima oko toga da je hadždž obaveza, te da je on jedan od pet temelja islama, kao ni oko toga da je osoba koja negira njegovu obaveznost nevjernik. Također ne postoji razilaženje oko toga da je veliki griješnik svako onaj koji ispuni uvjete za obaveznost hadždža, a potom hadždž namjerno ne obavi i umre kao takav bez pokajanja.
Vrijednosti obavljanja hadždža
Nužno je da se ukratko osvrnemo i na vrijednosti obavljanja hadždža. U sljedećim redovima spomenut ću hadise Allahovog poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, bez komentara ili osvrta na njih.
1) Hadždž je najbolje djelo
Imam Buhari i Muslim u svojim Sahihima zabilježili su hadis od Ebu-Hurejre:
أن رسول الله صلى الله عليه وسلم سئل: أي العمل أفضل؟ فقال: «إيمان بالله ورسوله». قيل: ثم ماذا؟ قال: «الجهاد في سبيل الله» قيل: ثم ماذا؟ قال: «حج مبرور»
Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, bio je upitan koje je djelo najbolje, pa je rekao: “Vjerovanje u Allaha i Njegovog Poslanika”. “A zatim?” “Džihad – borba na Allahovom putu.” “A zatim?” “Hadž koji je primljen kod Allaha.”[7]
2) Hadždž je uzrok oprosta svih grijeha
Buhari i Muslim također su zabilježili u svojim Sahihima od Ebu-Hurejre:
من حج لله فلم يرفث، ولم يفسق، رجع كيوم ولدته أمه
“Ko obavi hadž, a pritom se bude klonio odnosa sa suprugom i griješenja, vratit će se (bez grijeha) kao na dan kad ga je majka rodila.”[8]
Imam Muslim u svom Sahihu zabilježio je predaju da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao Amru ibn el-Asu:
أما علمت أن الإسلام يهدم ما كان قبله, وأن الهجرة تهدم ما كان قبلها, وأن الحج يهدم ما كان قبله
“Zar ne znaš da islam briše grijehe koji su bili prije i da hidžra briše što je bilo prije nje i da hadž briše što je bilo prije njega?”[9]
3) Hadždž je vrsta džihada (borbe)
Imam Buhari u svom Sahihu zabilježio je predaju od Aiše, radijallahu anha:
أنها قالت: يا رسول الله، نرى الجهاد أفضل العمل، أفلا نجاهد؟ قال: «لا، لكن أفضل الجهاد حج مبرور
“Allahov Poslaniče, mi vidimo da je džihad najbolje djelo, pa hoćemo li se boriti?” Pa je kazao: “Najbolji džihad je hadž koji je primljen kod Allaha.”[10]
4) Nagrada za hadždž je Džennet
Buhari i Muslim u svojim Sahihima zabilježili su od Ebu-Hurejre da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao:
العمرة إلى العمرة كفارة لما بينهما، والحج المبرور ليس له جزاء إلا الجنة
“Umra do umre briše grijehe koji su bili između njih, a nagrada za primljen hadž nije ništa drugo osim Džennet.”[11]
5) Dan Arefata je dan kad se najviše ljudi oslobodi od Vatre
Imam Muslim u svom Sahihu zabilježio je hadis od Aiše, radijallahu anha, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao:
ما من يوم أكثر من أن يعتق الله فيه عبدا من النار، من يوم عرفة، وإنه ليدنو، ثم يباهي بهم الملائكة، فيقول: ما أراد هؤلاء؟
“Nema dana u kojem Allah više oslobađa robove od Vatre od Dana Arefata. On im se približi, a zatim se njima ponosi pred melekima i kaže: ʼŠta žele ovi ljudi?ʼ”[12]
6) Džihad žénā jest hadždž
Imam Buhari u svom Sahihu zabilježio je hadis u kojem se kaže da je Aiša, radijallahu anha, kazala:
استأذنت النبي صلى الله عليه وسلم في الجهاد، فقال: «جهادكن الحج»
“Zatražila sam dozvolu od Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, da se borim, pa je rekao: ʼVaš džihad (žénā) je hadžʼ.”[13]
Postoji još hadisa koji govore o vrijednosti hadža, a i u govoru selefa nailazimo na brojne predaje o ovoj tematici, ali sam se zadovoljio navedenim radi sažetosti.
7) Trošenje radi hadždža jest poput udjeljivanja za džihad na Allahovom putu
Imam Ahmed zabilježio je u svom Musnedu da se prenosi da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, kazao:
النفقة في الحج كالنفقة في سبيل الله بسبع مائة ضعف
“Udjeljivanje (trošenje) imetka radi hadža je poput udjeljivanja na Allahovom putu uvećano 700 puta.”[14]
8) Za svaki umor na hadždžu slijedi nagrada
Imam Bejheki zabilježio je u svom djelu Šuabul-iman da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao:
ما يرفع إبل الحاج رجلا ولا يضع يدا إلا كتب الله له بها حسنة، أو محى عنه سيئة، أو رفعه بها درجة
“Hadžijina deva neće podići jednu nogu a drugu spustiti a da mu za to neće biti upisano jedno dobro djelo ili izbrisan jedan grijeh ili povećana deredža.”[15]
9) Hadžije i oni koji obavljaju umru Allahovi su gosti i On se odaziva njihovim molbama
Imam Ibn-Madže zabilježio je u svom Sunenu da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Gazija na Allahovom putu, hadžije i oni koji obavljaju umru Allahovi su gosti, On ih je pozvao, pa su mu se oni odazvali, a oni su od Njega zatražili, pa im je On dao.”[16]
Nakon dužeg razmišljanja o ovim predajama lahko možemo uočiti zašto su naši preci toliko žudjeli za ovim putovanjem i radi njega toliko podnosili.
[1] El-Džessas, Ahkamul-Kur'an, 2/307.
[2] Sahihul-Buhari, 1/11, Sahihul-Muslim, 1/45.
[3] Bedai es-sanai, 2/118,
[4] Bidajetul-mudžtehid, 2/83.
[5] Šerh Muslim, 8/72.
[6] El Mugni 3/213.
[7] Buhari, 1/14, Muslim, 1/88.
[8] Buhari, 2/113, Muslim 2/983.
[9] Muslim, 1/112.
[10] Buhari, 2/133.
[11] Buhari, 3/2.
[12] Muslim, 2/982.
[13] Buhari, 4/32.
[14] Musned, 38/106. Jedan broj savremenih stručnjaka iz oblasti hadisa ocijenio je ovaj hadis kao dobar (hasen), dok ga je šejh Albani ocijenio slabim (Silsiletul-hadisu-daʻife, 8/24).
[15] Šuabul-iman, 6/23. Šejh Albani ocijenio je ovaj hadis vjerodostojnim (Sahihul-džami, 2/980).
[16] Sunenu Ibn-Madže, 2/966. Šejh Albani ocijenio je ovaj hadis kao dobar (Silsiletul-hadisu-sahiha, 4/434).
