Autor: Mr sci med Adem Zalihić
Riječ autofagija se sastoji od dvije riječi “Auto” = samo i “fagija” = jesti. Dakle, doslovno značenje autofagije je „jesti sam sebe”.
Sporadični kratkoročni postovi, preporučeni religioznim i duhovnim vjerovanjima, zajednički su za mnoge kulture i praktikuju se već vijekovima, ali naučne su analize tek sada objasnile šta se dešava na nivou ćelije u vrijeme posta.
Koncept je nastao još 1960-ih, kada su istraživači primijetili kako ćelija uništava vlastite organele. Termin autofagija je skovao belgijski biohemičar Christian de Duve 1963. Devedesetih godina prošlog vijeka biolog iz tokijskog tehnološkog instituta, Yoshinori Ohsumi je napravio niz ispitivanja koristeći ćelije kvasca koje su mu pomogle da razjasni mehanizme pomoću kojih dolazi do autofagije. On je dokazao da procesom autofagije ćelije probavljaju i recikliraju svoje sastavne dijelove. Ohsumi je dobio Nobelovu nagradu iz oblasti Fiziologija i medicina, 2016. godine., za svoja otkrića mehanizma autofagije”.
Ohsumijev rad izazvao je veliko interesovanje za autofagiju. Sada je jedno od najintenzivnijih područja istraživanja u oblasti biomedicine. Od tada, naučnici su saznali da postoji mnogo vrsta autofagije. Makroautofagija je uključena u razbijanje velikih dijelova ćelije, poput organela. Mikrofagija je zadužena za manje ćelijske dijelove, poput nepotrebnih plutajućih čestica u ćeliji i ksenofagija za razgradnju bakterija ili virusa itd. Svrha autofagije je uklanjanje ostataka i samoregulacija metabolizma na nivou ćelije koji će uticati na cijelo tijelo i dovesti do optimalnog zdravlja.
Nauka stoji iza pozitivnog efekta autofagije na ljudsko zdravlje!
Autofagija razgrađuje oštećene organele, ćelijske membrane i proteine, a smatra se da je nedovoljna autofagija jedan od glavnih razloga za nakupljanje oštećenih ćelija i starenje. Autofagija je mehanizam samoočuvanja putem kojeg tijelo može ukloniti nefunkcionalne, oštećene i bolesne ćelije i djeluje na taj način da reciklira ove ćelije i čisti tijelo od toksina. Da bi komplikovana ćelijska mašinerija ostala u funkciji, mora se osigurati da se ostaci, otpaci ćelije recikliraju. To je upravo ono što se postiže autofagijom. Naučno je dokazano da proces autofagije pomaže ćeliji da se oslobodi otpada, regeneriše tijelo, a usput se izgube i kilogrami.
Kad autofagija ne funkcioniš u tijelu može da dođe do nastanka mnogih bolesti, uključujući dijabetes tipa 2, Parkinsonovu bolest ili rak.
Mnoga istraživanja pokazuju da kratkotrajna restrikcija hrane izaziva dramatičnu pojavu autofagije u neuronima mozga sa neuroprotektivnim efektima, dok poremećaj autofagije može prouzrokovati neurodegenerativne bolesti. Također, posljedice nakupljanja starih proteina može se uočiti u dva stanja – Alzheimerova bolest (AD) i rak.
Alzheimerova bolest uključuje nakupljanje abnormalnog proteina – bilo amiloidnog beta ili Tau proteina koji oštećuje mozak. Vjerovatno bi postupak poput autofagije koji ima sposobnost čišćenja starog proteina mogao spriječiti razvoj Alzheimerove bolesti .
Novi razvoj istraživanja otkrio je da ciljana autofagija može biti održivo terapijsko rješenje u borbi protiv raka, koristeći kvalitete autofagije kao strategiju za prevenciju raka i supresiju tumora.
Također, autofagija je ključna za razumijevanje procesa starenja.
Šta aktivira autofagiju?
Gladovanje je ključni aktivator autofagije, ali i fizička aktivnost takođe može izazvati autofagiju u nekim ćelijama, omogućavajući ćelijama da započnu proces popravke i obnove.
Glukagon vrsta je hormona suprotnog inzulinu. Ako inzulin poraste, glukagon pada, I obrnuto. Dok jedemo, inzulin raste, a glukagon pada. Kad gladujemo inzulin pada, a glukagon raste. Ovo povećanje glukagona stimuliše proces autofagije.
Naravno, post je daleko korisniji od pukog stimulisanja autofagije, jer je nemjerljiva njegova pozitivna uloga na mentalno zdravlje i izgradnju kvalitetne i karakterne ličnosti.
