Geopolitički položaj Bosne čini je poljem intenzivne borbe za uticaj, a ona bi u svjetlu današnjih odnosa sa Zapadom, trebalo da bude jedan od fokusa ruske strategije, piše srpski analitičar Stevan Gajić u članku za ruski analitički portal Katehon.
“Politički procesi u BiH su geopolitički lakmus za Rusiju, koji djeluje kao neka vrsta barometra kojim Rusija može mjeriti svoju snagu u svetu.
Nakon perioda od geopolitičkog povlačenja Rusija je odlučila da se vrati na Balkansko poluostrvo. Međutim za razliku od 19. vijeka, u trenutnom stanju stvari Rusija može da računa samo na Srbe kao na pouzdan faktor, jer su oni jedina politička snaga na poluostrvu koja nije u okviru NATO i EU.
Sa Grčkom i Bugarskom Rusija ima duboko ukorijenjena historijske i kulturne veze, ali ih njihov sadašnji vazalni položaj parališe i sprečava ih da djeluju nezavisno u međunarodnoj areni, čak mnogo više nego Srbi koji su takođe u polu-vazalnoj situaciji. To je naročito slučaj sa Bugarskom, dok Grčka pokušava da se izbori za nezavisan aranžmana. Čini se da Grčka to do sada ipak nije uspjela, pošto se savila pod pritiskom povjerilaca iz EU.
Za razliku od Grčke i Bugarske, Srbija nije nametnula sankcije Rusiji niti je krenuka putem historijskog revizionizma u vezi sa Drugim svjetskim ratom. Okruženi NATO-m, Srbi su i dalje pod stalnom prijetnjom, ali to takođe znači da oni potencijalno mogu da budu najjači saveznik Rusije na jugu Evrope, na sličan način kao Izrael Sjedinjenim američkim državama. To je moguće samo ako Srbi na Balkanu, znatno ojačaju, politički, vojno i ekonomski.
Čini se da je ovo postalo jasno i Kremlju, sudeći po njegovom nedavnom ponašanju u regionu. Pored investicione politike u energetskom sektoru i povećanja robne razmjene, posebno po pitanju uvoza poljoprivrednih proizvoda iz Srbije, Moskva odlučno podržava teritorijalni integritet Srbije u vezi Kosova i Metohije. Sada vidimo i jaču političku podršku srpskog političkog rukovodstva u Republici Srpskoj i njenom predsjedniku Miloradu Dodiku.
Od svih političkih lidera Srba u regionu, Dodik je dokazao da može bude najviše nezavisan i najspremniji da ospori zahtjeve Vašingtona i Brisela. Relativna nezavisnost Republike Srpske zasniva se više na ličnosti Dodika i poslijeratnom mentalitetu Srba u Bosni, nego na realnu poziciji. Bosna i Hercegovina je i dalje formalno okupirana od strane EUFOR (NATO) snaga. Republiku Srpsku je teško braniti, a njeno stanovništvo je pet ili šest puta manje nego u Srbiji.
Međutim do sada, pod vođstvom Dodika, Republika Srpska pokazuje impresivni stepen nezavisnosti u odnosu na bilo koji od bivših dijelova Jugoslavije, što je čini izuzetno popularnomm u drugim djijelovima srpskog etničkog prostora. To onda znači da je Dodik jedini pravi pouzdani lider u očima Kremlja, tako da podrška koju dobija ne bi trebalo da bude iznenađenje.
Pored geopolitičkih ili emocionalnih motiva, Rusija ima zakonsku obavezu da štiti Dejtonski mirovni sporazum, i u stvari ona je jedina velika svjetska sila koja zakonski brani Dejtonski sporazum kao pravni okvir krhkog bosanskog mira. Međutim, Velika Britanija je odlučila da poremeti ovaj status kvo ante, i da ide naprijed sa rezolucijom o Srebrenici, koja je imala za cilj da prikaže Srbe Bosne i Hercegovine kao “genocidnu naciju”.
Sledeći potez na osnovu te rezolucije bi bio revizija Dejtonskog mirovnog sporazuma i centralizacija BiH na štetu Srba.
Razmotrimo šta su praktični rezultati ruskog veta:
1. pobjeda u srpskom javnom mnijenju. U toku je medijska kampanja od strane pro-zapadne intelektualne elite u Srbiji da će Rusija “izdati” srpski interes, tako da ni Srbija ne treba da ga brani, i da nikada ne treba računati na pomoć Rusije. U stvari, veto je zanijemio srpske liberale i bio im značajan udarac.
2. međunarodna zajednica (politički Zapad) i lokalni igrači su mogli da vide da Srbi imaju prave saveznike u svijetu.
3. Rusija je povratila kredibilitet izgubljen u 1990-ih. Braneći interese Republike Srpske, Rusija brani i sebe
4. Velika igra između Britanije i Rusije je simbolično i praktično nastavljena na Balkanu.
Rusija je povukla smeo potez kada je njeno ministarstvo inostranih poslova otvoreno podržalo referendum u Republici Srpskoj koji je zakazan za septembar 2015. To je vjetar u leđa rukovodstvu Republike Srpske, ali u isto vrijeme to premijera Srbije Aleksandra Vučića stavlja u veoma neprijatnu poziciju jer je on već predložio predsjedniku RS Dodiku da preispita odluku o referendumu. Podrška Rusije Dodiku i Srpskoj je takođe svjež vjetar srpskoj patriotskoj opoziciju u samoj Srbiji, kao i dijelovima vlade koji podržavaju tu odluku.
Uprkos činjenici da je ruska podrška referendumu hladan tuš za premijera Srbije Vučića (za koga se smatra, uslovno rečeno, da vodi prozapadni dio srpske vlade) on najverovatnije neće istupiti protiv toga. Istovremeno britanski ambasador u Beogradu Denis Kif je podržao Vučićev prijedlog da Dodik razmotri referendum. Međutim, Vučić se neće izjasniti o ruskoj podršci referendumu, jer bi to bilo krajnje nepopularno među njegovim biračima koji bi – baš kao veliki dio Srba u Srbiji – voljeli da vide Republiku Srpsku konačno ujedinjenu sa Srbijom.
Sve gore navedeno govori da, čak i kada bi hipotetički, Srbi ili Rusi želeli da budu odvojeni jedni od drugih, svjetske ili regionalne krize lijepe jednu stranu na drugu, što ih čini cjelinom bez obzira na lične ili druge sklonosti. To je jednostavno zakon geopolitike, i to je ono što danas vidimo u ruskoj spoljnoj politici na Balkanu”.
(Stevan Gajić- Katehon)
