U proteklom vremenu svjedočili smo nizu euforičnih, ali i neutemeljenih izjava političara na vlasti da BiH čeka milijarda eura od EU nakon otvaranja pregovora. Tačno je da je Evropska komisija (EK) donijela Plan rasta za Zapadni Balkan u visini od 6 milijardi eura, u cilju povećanja ekonomske harmonizacije s EU i ubrzavanja EU reformi. Prijedlog EK je da se 2 milijarde eura dodijeli u formi grantova, a preostale 4 u formi povoljnih kredita, saopćio je Centar za sigurnosne studije.
Ono s čime šira javnost nije dovoljno upoznata je da ovaj prijedlog EK još uvijek nije službeno prihvaćen u institucijama EU, odnosno nije usaglašen finalni tekst odluke između Evropskog vijeća i EK. Tek po usaglašavanju istog, koje se očekuje 4. aprila, predložena odluka se treba usvojiti i na plenarnoj sjednici Evropskog parlamenta, na sesiji zakazanoj 21.-24. aprila 2024. godine. Također, i ta odluka na parlamentu će morati biti podložna kompromisu, jer postojećim prijedlogom Evropsko vijeće traži da ono ima glavnu riječ o pitanjima prihvatanja reformskog programa, dok Evropski parlament insistira na istoj ulozi.
Za nadati se da će, kao i mnogo puta do sada, evropski zvaničnici postići dogovor o ovom pitanju i da će sredstva biti na raspolaganu sa 26. aprilom ove godine, do kada su i dati rokovi zemljama Zapadnog Balkana da definišu i usaglase svoje reformske programe u okviru 4 stuba podrške za period 2024.- 2027. godine.
Najveća prepreka s kojom će se BiH suočiti i za koju do sada nije uspjela naći rješenje odnosi se na I stub, približavanje Zapadnog Balkana jedinstvenom tržištu EU. U okviru njega, između ostalog, treba obezbijediti slobodno kretanje roba, usluga i radnika te olakšavanje drumskog transporta. U prijevodu to znači omogućiti neometano kretanje građanima s Kosova na teritoriji BiH, kao i njihovim poslovnim kompanijama. Svjedoci smo da BiH, uprkos tome što je parafirala ugovor iz Berlinskog procesa, u parlamentu nije usvojila ugovor o slobodnom kretanju građana Kosova i prelasku granice s BiH samo s ličnom kartom, jer to nisu dozvolili predstavnici srpskog naroda u Vijeću ministara BiH.
Za razliku od BiH, sve ostale zemlje ZB su usvojile predmetne sporazume, ali za razliku od Srbije jedna ovakva inicijativa nije prihvaćena od predstavnika iz Republike Srpske pa će biti zanimljivo vidjeti naredne korake predstavnika državne vlasti u odnosu na ispunjavanje uslova iz Plana rasta EU koji predviđa i direktne podrške budžetima zemalja ZB koje ispune uslove. Bitno je i napomenuti da je regulativom Plana rasta EU predviđeno da će partneri iz ZB imati 1-2 godine da ispune sve uslove, inače će se iznosi preraspoređivati ostalima u narednim godinama, navodi se na kraju saopćenja Centra za sigurnosne studije.
.
