Autor: Eman Alhussein
Saudijska Arabija je nedavno uvela promjene u školskom kurikulumu, koji utječu na studente na gotovo svim razinama. Novi udžbenici naglašavaju poštivanje vlasti, uz izražavanje ponosa zbog pripadnosti naciji i pridržavanje propisa i zakona.
Historija Saudijske Arabije proširena je na predislamsku Arabiju, protivno vjerskom stavu koji često baca negativno svjetlo na predslamsku civilizaciju. Novi udžbenici su trebali stati na kraj panarabizmu i panislamizmu, koji je bio stalna briga za saudijsko vođstvo.
Isticanje nacionalnog identiteta i lojalnosti prema državi, dok prikazuju Saudijsku Arabiju kao rodno mjesto kalifata, je način da se lojalnost preusmjeri prema državi. Dva udžbenika najviše pogođena nedavnim promjenama su „Historija” i „Socijalne studije i državljanstvo” jer sadrže nove teme koje novo saudijsko vođstvo potencira.
Kao jednu od centralnih tema, novi nastavni plan i program naglašava karakteristike dobrog saudijskoj građanina i njegove odgovornosti prema državi. U „Socijalnim studijama i državljanstvu” državljanstvo je opisano kao „pripadnost državi i poštivanje svojih vrijednosti i načela, uživanje prava i odgovornosti i odanost vođstvu i narodu za promicanje sigurnosti i prosperiteta”.
Učenici se već od četvrtog razreda osnovne škole upoznaju sa odgovornostima dobrog građanina.
Dobar građanin je „osoba dobrog ponašanja, koji slijedi umjerena islamska učenja, ima snažan osjećaj pripadnosti, naporno radi i igra aktivnu ulogu u promicanju ciljeva i prosperiteta zemlje.”
Religija nije samo dio saudijskog identiteta, nego se koristi kao lekcija iz prošlosti koja se preslikava u savremeno doba. Naprimjer, poglavlje o haridžitima (grupa koja se pobunila protiv halife Alija) poredi se sa pokretom koji se opisuje kao „savremeni haridžiti” koji, „neposlušnošću vladaru promoviraju nemire i haos“.
Novi udžbenici naglašavaju kontinuitet s prošlošću slaveći islamsku, kao i predislamsku civilizaciju, za razliku od prethodnih udžbenika koji nisu bacali pozitivno svjetlo na predislamsko doba.
Naprimjer, predislamska civilizacija Nabatejaca u sjeverozapadnoj Saudijskoj Arabiji je povezana s al-Ula, jednom od najznačajnijih turističkih atrakcija u Saudijskoj Arabiji i bitan je dio ambicioznog plana reformi princa Muhammeda bin Selmana “Vision 2030”. Veličanje tih mjesta u školskim udžbenicima je bez presedana i pokazuje interes države da predislamsku historiju ukomporira u nacionalnu historiju Saudijske Arabije.
Osim toga, historija Saudijske Arabije i uloga kraljevske dinastije su prikazani od perioda 200 godina prije rođenja islama.
U udžbeniku „Socijalnih studija i državljanstva” tvrdi se da su dinastije Umajada i Abbasida nastale u Saudijskoj Arabiji; dok su tri saudijske države opsežno predstavljene, s posebnim naglaskom na borbe i sukobe s Osmanlijama, koji su predstavljeni izrazito negativno.
Udžbenik Historije govori o nasljeđu prethodnih kraljeva i kralja Salmana bin Abdulaziza predstavlja kao kralja koji je dopustio ženama više prava i pristup do punog državljanstva.
Novi prikaz saudijske historije je važan način da se mijenja saudijski identitet. Štaviše, izraz „Nakhwat al-Uja” (Nedždanski izraz koji slavi Diriyu, dom dinastije Al Saud) je opisan kao nacionalni slogan, koji redefinira saudijski identitet oko običaja i tradicija Nedžda. To ne čudi, s obzirom na sve veći naglasak posljednjih godina na nedždanski identitet kao temelj nastanka nacionalne historije zemlje.
Nastavni plan u srednjim školama detaljno objašnjava borbu protiv terorizma i regionalnu odgovornosti zemlje.
Udžbenici naglašavaju saudijsku podršku palestinskom pitanju i ističu velikodušnu financijsku pomoć organizacijama kao što su Jerusalemski islamski vakuf i Relief i agenciji Ujedinjenih naroda za pomoć palestinskim izbjeglicama.
Domaće kritike udžbenika obično ukazuju na zastarjele vjerske sadržaje koji su proturječni novom saudijskom imidžu i transformaciji zemlje u sklopu projekta “Vision 2030”.
Rastuća zabrinutost saudijske vlade zbog utjecaja Muslimanske braće odrazila se i na obrazovni sistem i dala državi više poticaja za uvođenje izmjena i dopuna u udžbenike prema novoj viziji zemlje.
Kao rezultat toga, novi udžbenici ističu trenutni politički diskurs Saudijske Arabije naglašavajući njenu hegemonijsku ulogu i izričito kritiziraju njene protivnike u pokušaju borbe protiv političkih i vjerskih pokreta izvan Saudijske Arabije.
Međutim, izuzimanje vjerskih udžbenika iz nedavne promjene znači da će sadašnje društvene reforme nastaviti generirati nekonsistentnost za mlade naraštaje, koji će ostati zaglavljeni između konzervativnih vjerskih učenja i opuštenije društvene atmosfere.
