Crna Gora je pod ruskim uticajem koji se poput metastaza proširio kroz djelovanje države Srbije i Srpske pravoslavne crkve, ocijenio je u razgovoru za Pobjedu dekan Fakulteta političkih nauka Univerziteta u Sarajevu Sead Turčalo.
On tvrdi da je, ako se napravi istorijska retrospektiva, Crna Gora uspjela da napravi ključni zaokret. Međutim, prema njegovom mišljenju, i da je onog trenutka kada je imala namjeru da dovrši državotvorno zaokruživanje kroz zakon koji je Srpska pravoslavna crkva protumačila kao napad na sebe, ta vjerska organizacija pokazala da je najmoćnija organizacija u regiji, a istovremeno se potvrdilo i da je ta crkva od Bosne i Hercegovine, pa do Ukrajine, uvijek bila zapravo na strani agresora.
– Vrlo je očigledno da je SPC, u političkom životu u Crnoj Gori, neko ko suštinski upravlja tim procesima. Ono što je zanimljivo za Crnu Goru jeste način ruskog uticaja preko SPC, a da istovremeno imamo jednu „zapadnu diviziju“ međunarodne zajednice koja u regiji, pričajući o borbi protiv korupcije i to isključivo u područjima koja ne uključuju Srbiju, amnestirajući je na taj način, pomažu zapravo, vjerujem nenamjerno, snage koje su otvoreno proruske i otvoreno zagovaraju različite vrste istorijskog revizionizma – kazao je Turčalo za Pobjedu.
Prema njegovoj ocjeni, u Crnoj Gori taj istorijski revizionizam ide sve do 1918. godine.
– Dakle, to nisu samo ljudi koje mogu nazvati četnicima iz Drugog svjetskog rata, niti nekim ko je podržavao razne agresivne ratove tokom 90-ih godina prošlog vijeka. Riječ je o ljudima koji zapravo imaju problem sa vlastitom državom, ne doživljavajući je kao državu uopšte, već samo kao neki prostor koji je privremeno proglasio i obnovio svoju nezavisnost, te treba da se vrati u okvire matice, a to bi trebala biti Srbija – kaže on.
Navodi da je sličan diskurzivan i praktični politički pristup Srbije i proruskih političkih snaga i u Crnoj Gori i u BiH.
– I u Bosni se Bošnjaci, kao veća etnička grupa, pokušavaju desubjektivizirati kao politički narod, tretirajući se isključivo kao konfesionalna grupa. Pa ih tako, na primjer, sadašnji predsjednik Republike Srpske i bivši član Predsjedništva BiH Milorad Dodik isključivo oslovljava samo kao „muslimani“. Negira se apsolutno bilo kakav istorijski kontinuitet BiH, svodeći je na neki teritorij. To se radi na vrlo sličan način sa Crnom Gorom. Ono što je veoma slično, kada poredimo 2020. godinu kao prijelomni trenutak za Crnu Goru i BiH, su institucije u obje države koje su slabe i relativno krhke. One se još više prazne od neke svoje esencije i ostaju ljušture. Mi vidimo da te institucije ne mogu da funkcionišu, da se institucionalna memorija briše. Kada je riječ o Crnoj Gori, uklanjajući ljude koji su tu memoriju imali. Na sličan način se postupa i u BiH. Dodatna specifičnost Crne Gore je što je ona članica Sjevernoatlantskog saveza, ali je bukvalno dovedena u stanje da je to njeno članstvo neka vrsta zamrznutog članstva. Ponašanje proruskih snaga koje praktično vode državu, ne proizvodi nikakve konsekvence, jer Zapad još uvijek traži način kako da odgovori na to i onda kao odgovor nalazi ovu politiku udovoljavanja prema Srbiji i tim prosrpskim i proruskim snagama i u Crnoj Gori i u BiH, kaže Turčalo.
Na pitanje koji je cilj takve politike, „zapadne divizije“, udovoljavanja Srbiji, on kaže:
– Cilj te politike udovoljavanja je suštinski – stabilnost. Jer je ono što potenciraju Vučićev i Dodikov režim, pa i Demokratski front i slične političke strukture u Crnoj Gori – što smo jače proruski, to možemo tražiti više koncesija od Zapada. Što više možemo unijeti nestabilnosti, to više možemo dobiti za neku vrstu stabilnosti. Zapad je potpuno obesmislio svoj mehanizam sankcija, što je posebno vidljivo na primjeru BiH, gdje su ljudi koji su na crnim listama sada odjednom u državnoj vlasti i predstavljeni kao nekakve nove snage i niko od tih zapadnih aktera nije sporio njihov ulazak na ključne pozicije. Na taj način se praktično u ruke tih antievropskih i anti-NATO snaga, Srbije, Republike Srpske i jednog značajnog dijela političkih struktura u Crnoj Gori, prepuštaju ključne pozicije u sigurnosnom sektoru. Rusija više nema nikakav problem da penetrira bezbjednosni sektor u zemljama koje su kandidati za ulazak u EU ili imaju aspiraciju da postanu ili su već članice NATO-a. To je nešto što itekako može imati dugoročan negativni efekat. Koliko god taj scenario zvučao pesimistično, onog trenutka ukoliko bi Ruska Federacija, odnosno Vladimir Putin, osjetila da je njihovo nasljeđe na koljenima, spremna je proširiti front na Zapadni Balakan. U regiji ima minimalno četiri područja, Kosovo, Srbija u cjelini, Crna Gora i Republika Srpska, gdje može pokrenuti takvu akciju.
Dodaje da je način na koji se pokušava relativizovati velikosrpski nacionalizam u Crnoj Gori kroz označavanje onih koje žele izgradnju države Crne Gore kao ekstremnih crnogorskih nacionalista, jako prisutan u BiH.
– Kod nas one koji se zalažu za izgradnju BiH kao građanske države, nazivaju građanskim nacionalistima i bošnjačkim unitraistima. Često se ta priča o izgradnji građanske države tretira na način da se „pojašnjava“ da ono što Bošnjaci žele jeste da iskoriste svoj demografski oportunizam, u smislu da ih je više od drugih etničkih grupa, pa da taj navodni nacionalizam žele da pokriju „građanskim nacionalizmom“. I u jednom i u drugom slučaju, u izgradnji države, velikosrpske institucije koje stoje iza tog narativa, a tu je SPC najozbiljnija u tom smislu, pokušavaju da taj svoj narativ objasne kao odgovor na ono što je nacionalizam „neke većine“. Da obesmisle u startu bilo kakvo kretanje ovih dviju država u smjeru ozbiljnih građanskih i liberalno-demokratskih država. Država koje na bilo koji način mogu dovršiti svoju potpunu integraciju u evroatlantski prostor, kaže Turčalo.
