Finski model neutralnosti bio je uspješan primjer kako jedna mala država s malom populacijom može iznaći dobar način vođenja vanjske, neutralne, politike pod sferom uticaja velike sile.
Finska je nakon Drugog svijetskog rata slijedila liberalno-demokratski i ekonomski sistem Zapada što joj je pomoglo u jačanju demokratije i ekonomskom procvatu.
Iako su velike sile na male države gledale kao na aktere koji se moraju prikloniti jednoj ili drugoj strani, ali to nije realno, jer neke male države su uspjele da zadrže svoju neutralnost tokom značajnih sukoba velikih sila. Finska se smatra najboljim primjerom.
Neutralnost se na prvi pogled smatra ne učestvovanjem u ratu ali to također može podrazumjevati ne učestvovanje u političkim sukobima u mirnodopskom razdoblju. Da bi jedna država bila neutralna potrebno je da njezinu neutralnost priznaju velike sile i svjetske organizacije. Ta se država treba strogo pridržavati pravila neutralnosti.
Postojali su planovi da države istočne Evrope poslije Drugog svietskog rata primijene finski model neutralnosti što bi im omogućilo upravljanje svojom sudbinom a istovremeno bi postale i jedna tampon zona između dva vojna saveza. Staljin je odbio takav prijedlog iako bi to možda omogućilo postojanje Sovjetskog saveza do današnjeg dana.
– Na primjeru Srbije vidimo šta znači lažna neutralnost. Srbija je sebe proglasila neutralnom iako na njezinoj teritoriji ruske sigurnosne službe slobodno djeluju. Srbija odbija da izruči ratne zločince susjednim državama a posebno Bosni i Hercegovini, skriva ih na svojoj teritoriji i centar je destabilizacije Zapadnog Balkana, po uputama Moskve, što je više puta rečeno i u evropskom parlamentu. Istovremeno Srbija kupuje oružje od Kine i Rusije. Njezinu neutralnost nije priznala EU ili NATO vojni savez.
Ulaskom Finske i Švedske u NATO vojni savez, a po najavama će Švicarska i Austrija krenuti istim putem, sam pojam neutralnosti dobiva potpuno novo značenje na tlu Evrope. U budućnosti to će biti glavna odrednica evropskih država – sve će postati članicama NATO saveza.
To bi za stabilnost Zapadnog Balkana i uklanjanje stranih uticaja bilo najvažnije. Sjever Evrope bi tako bio siguran. Međutim, sada je važno osigurati i jug Evrope ulaskom ostalih država u NATO savez.
