Strategija Evropske komisije za zapadni Balkan, poručuje SDP BiH, puno jasnije detektira probleme u BiH, njihovu dubinu i uzroke, “za razliku od mnogih dosadašnjih sličnih dokumenata i izjava EU funkcionera koje smo bili primorani slušati od oktobra 2014. godine”.
SDP, s tim u vezi, poziva vlasti na svim nivoima da “konačno krenu slušati sve one koji smatraju da je našoj državi mjesto u evropskoj porodici”.
– Pozdravljamo činjenicu da EU ovim dokumentom prepoznaje ogromni i negativan utjecaj politike na pravosudne institucije, medije, javne kompanije i privredu te na ogromnu korupciju u javnim nabavkama, ali i povezanost politike i organizovanog kriminala – navodi se u saopćenju SDP-a nakon predstavljanja Strategije.
U skladu sa navedenim, podsjetit ćemo se ukratko šta smo to zaista bili “primorani slušati” od oktobra 2014. godine, ali i prije oktobra 2014. godine. Zarad lakše komparacije, krenut ćemo hronološki i vratiti se desetak godina unazad, odnosno do 16. juna 2008. godine, kada je potpisan Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju (SSP). U tom trenutku je BiH čak imala blagu prednost na evropskom putu u odnosu na većinu zemalja regiona. Međutim, u godinama koje su uslijedile je kvantitet i kvalitet urađenog posla u kontekstu evropskih integracija bio dovoljan da nas sve države regiona sustignu i prestignu.
Potvrđuju to i izvještaji Evropske komisije o napretku BiH, koji su iz godine u godine ukazivali na zastoj naše zemlje u ispunjavanju uvjeta za članstvo u EU. Krenut ćemo se izvještajem o napretku BiH za 2012. godinu, koji obuhvata period od oktobra 2011. godine do septembra 2012. godine, odnosno period u kojem je vlast na svim nivoima, predvođena SDP-om, bila u “punom zaletu”.
Zastoj u napretku u SDP-ovom mandatu
U decembru 2011. godine su evropske integracije, navodi se u izvještaju, bile u fokusu, ali su ubrzo zamijenjene “političkim nesuglasicama unutar vladajuće koalicije”.
– Izgubljen je politički konsenzus koji je postojao i došlo je do zastoja u napretku prema EU – piše u izvještaju, čije ćemo osnovne odrednice, koje smo bili “primorani slušati”, izdvojiti u nastavku:
– Nastavljeni su politički napadi na pravosuđe na državnom nivou i neovisnost pravosudnog sistema još nije osigurana. Politički napadi i dalje ugrožavaju neovisnost pravosuđa.
– Politički pritisak na medije i polarizacija medija po političkim i etničkim osnovama i dalje su zabrinjavajući. U julu je Parlament Federacije BiH pokušao imenovati privremeni upravni odbor za Javni radio-televizijski servis FBiH. Ovo nije u skladu s postupkom imenovanja utvrđenom u Zakonu o javnom servisu RTV FBiH i izaziva zabrinutost zbog političkog uplitanja u neovisnost medija.
– Praćenje postupaka javne nabavke, sposobnost ugovornih organa da provode postupke te pružanje pomoći i obuka za ugovorne organe i privredne subjekte su sve stvari koje zahtijevaju pažnju. Nije bilo napretka u ovoj oblasti.
– BiH je ostvarila ograničen napredak u borbi protiv korupcije, koja je i dalje široko rasprostranjena u javnom sektoru i javno-privatnom partnerstvu.
– Ekonomski oporavak je u 2011. godini dobio na zamahu, ali je taj pozitivni trend preokrenut početkom 2012. godine. Deficit tekućeg računa je sa 5,7 posto BDP-a u 2010. porastao na 8,8 posto u 2011. godini. Ovo pogoršanje je uglavnom nastalo usljed povećanja trgovinskog deficita, čija se godišnja stopa povećala 12,3 posto i dostigla 27,9 posto BDP-a. Porast izvoza je skoro upolovljen na 15,6 posto.
– Deficit tekućeg računa je finansiran uglavnom iz vanjskog kreditiranja i u manjoj mjeri direktnim stranim investicijama.
Utvrđivanje gradiva
Istim je tempom SDP-ova vlast nastavila jurišati ka EU od oktobra 2012. do septembra 2013. godine. Utvrdili smo gradivo iz prethodnog izvještaja kada su neispunjene obaveze u pitanju, a u izvještaju o napretku za 2013. godinu se naglašava da “nije ispunjen zahtjev za uspostavljanje djelotvornog mehanizma koordinacije za pitanja evropskih integracija”.
– EU daje smjernice vlastima u zemlji o prioritetima za reforme, često bez odgovora i odgovarajućeg nastavka aktivnosti sa njihove strane. Napredak u tim prioritetima potiče se i prati u okviru zajedničkih tijela osnovanih Privremenim sporazumom. Dinamika provedbe reformi je općenito oslabila – navodi se u izvještaju.
Vanjski javni dug je, ističe Evropska komisija, nastavio rasti za 5,8 posto na godišnjem nivou, a finansiranje deficita se u sve većoj mjeri zasnivalo na vanjskim kreditima, što je dovelo do povećanja bruto vanjskog javnog duga.
Zahuktana SDP-ova vlast je istim ritmom vodila BiH ka EU i od oktobra 2013. do septembra 2014. godine.
– Zbog političkih previranja i međuetničkih razlika, zakonodavni rad Parlamentarne skupštine i njenih odbora bio je spor i neefikasan. Usvojena su samo četiri nova zakona i 21 izmjena i dopuna, uključujući i one potrebne za usklađivanje s acquisem. Zakonodavstvo je često usvajano po hitnom postupku, što je ograničavalo konsultacije i amandmane parlamentaraca – piše Evropska komisija u izvještaju za 2014. godinu.
Istaknuto je da mehanizam koordinacije i dalje nije usvojen, baš i kao ključne sektorske strategije. Negativni trendovi iz prethodnih godina su učvršćeni, a BiH se, sudeći prema sadržaju izvještaja, zacementirala na začelju regiona kada je napredak na evropskom putu u pitanju.
Ocjene napretka nakon SDP-ovog mandata
Ovdje dolazimo do dijela nakon oktobra 2014. godine i svega onog što smo, kako su kazali u SDP-u, bili “primorani slušati” iz izvještaja Evropske komisije. Dakle, prelazimo na aktuelni mandat bh. vlasti.
– Izvještaj o napretku BiH u 2015. godini bit će objavljen za nekoliko sedmica i bit će bolji od izvještaja iz predhodnih godina, a možda i bolji nego ikada do sada – kazao je u oktobru 2015. godine šef Delegacije EU u BiH i specijalni predstavnik EU u BiH Lars Gunnar Wigemark, jedan od onih koje bi, sudeći prema posljednjem SDP-ovom saopćenju, “konačno trebali krenuti slušati”.
Nakon što nas je Wigemark “primorao da slušamo” o “najboljem izvještaju do sada”, što sigurno nije njegov subjektivni doživljaj istih, uslijedio je formalni zahtjev za članstvo u EU, koji je predat 15. februara 2016. godine i koji je predstavljao najveći iskorak na evropskom putu u proteklih osam godina. Već 20. septembra 2016. godine je Vijeće EU-a pozvalo Evropsku komisiju da pripremi mišljenje o Zahtjevu BiH za članstvo u EU.
– U proteklih 12 mjeseci ostvaren je značajan napredak u pitanjima relevantnim i za ovu zemlju i za evropske integracije – kazao je Wigemark pri predstavljanju izvještaja za 2016. godinu te nas je još jednom “primorao da slušamo” o pozitivnim kretanjima naše zemlje na evropskom putu.
U decembru 2016. godine je BiH uručen Upitnik Evropske komisije. Odgovori još uvijek nisu finalizirani, na šta nas je SDP redovno podsjećao u proteklim mjesecima, ističući to kao dokaz nesposobnosti aktuelne vlasti.
Da bi BiH uopće dobila Upitnik, bilo je potrebno ispuniti određene uvjete, o čijim smo ispunjavanjima “bili primorani” slušati od oktobra 2014. godine. Jedan od ključnih uvjeta bilo je usvajanje mehanizma koordinacije, a vlast predvođena SDP-om nas je u godinama prije oktobra 2014. godina istrajno lišavala “primoranog slušanja” informacije o njegovom usvajanju. Mehanizam koordinacije je usvojen u augustu 2016. godine, a utvrđivanje tog sistema bilo je neophodno za usaglašavanje jedinstvenih odgovora na Upitnik.
Od oktobra 2014. godine je javnost u BiH bila “primorana slušati” i o usvajanju neophodnih sektorskih strategija, poput Transportne strategije ili Strategije ruralnog razvoja, o čijem smo neusvajanju do oktobra 2014. godine bili “primorani slušati” u izvještajima Evropske komisije.
Ako postoji šansa da se javnost uvjeri kako je zapravo zaboravila na nezadrživi SDP-ov juriš ka Evropi od 2011. do 2015. godine, zvanični dokumenti i izjave evropskih zvaničnika su dovoljne da nas podsjete da stvarno stanje baš i ne odgovara sadržaju SDP-ovih saopćenja i javnih istupa, koje smo “primorani slušati” u posljednjim godinama.
